ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0 Α Ι Θ Ο Υ Σ Α Γ Ε Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Β Ο Υ Λ Η Σ ΠΡΟΕΔΡ Ι Α Φ Ι Λ Ι Π Π Ο Υ Π Ε Τ Σ Α Λ Ν Ι Κ Ο Υ Αθήνα 2012 ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΙΓ′ – ΣΥΝΟ∆ΟΣ Α′

Το εικαστικό στο εξώφυλλο (λεπτομέρεια) προέρχεται από έντυπο που σχεδίασε ο Μιχάλης Κατζουράκης για τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ), 1962

Περιεχόμενα Εισαγωγικό σημείωμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Ευχαριστίες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Κατάλογος Ομιλητών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Μέρος 1o: Εναρκτήριες ομιλίες – Χαιρετισμοί – Τοποθετήσεις Εναρκτήρια Ομιλία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Πέμη Ζούνη, Βουλευτής Α’ Αθήνας ΠΑΣΟΚ Εναρκτήρια Ομιλία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Μάγια Τσόκλη, Βουλευτής Επικρατείας ΠΑΣΟΚ Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Φίλιππος Πετσάλνικος, Προέδρος της Βουλής των Ελλήνων Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Παύλος Γερουλάνος, Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Γιώργος Νικητιάδης, Υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Αθανάσιος Δαβάκης, Εκπρόσωπος Νέας Δημοκρατίας Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Βαίτσης Αποστολάτος, Εκπρόσωπος ΛΑ.Ο.Σ, ΣΤ’ Αντιπρόεδρος της Βουλής Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Χαιρετισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Αντρούλλα Βασιλείου, Επίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Πολυγλωσίας και Νεολαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σκέψεις για τον ελληνικό πολιτισμό από τους: Θόδωρο Αγγελόπουλο, Ελένη Γλυκατζή-Αρβελέρ, Χρήστο Γιανναρά, Βασίλη Καρασμάνη, Κατερίνα Μαραγκουδάκη, Γιώργο Μπαμπινιώτη, Θανάση Νιάρχο, Σταύρο Τσακίρη και Κώστα Τσόκλη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Τοποθετήσεις για τη σύζευξη πολιτισμού και τουρισμού από τους: Σπύρο Μερκούρη, Νίκο Σηφουνάκη, Νίκο Λυγερό, Σταύρο Μπένο και Γιάννη Ξανθούλη. . . . . . . . . . . . . . . . 55 Μέρος 2ο: Η αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς Τέσσερις μαρτυρίες από τους: Μάρκο Χολέβα, Άγγελο Μαγκλή, Αντώνη Κιούκα και Γιώργο Τριανταφύλλου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Νίκος Ξυδάκης Αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς: Πρόκληση για όλους. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Λίνα Μενδώνη Εμπειρίες από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του Μουσείου της Ακρόπολης. . . . . . . . . . 81 Δημήτρης Παντερμαλής Ο ρόλος των πολιτών στην ανάδειξη των μνημείων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Σταύρος Μπένος Τουρισμός και λαϊκός πολιτισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων: 35 χρόνια ερευνητικής δράσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Αγγελική Γ. Σίμωσι Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 4

Η αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας και το τοπίο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Μαρία Καλτσά Μετασχηματισμοί του αστικού τοπίου - Συμβολή στην επισκεψιμότητα του χώρου. . . 101 Ντόρα Γαλάνη Συζήτηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Μέρος 3ο: Η σύγχρονη δημιουργία ως προστιθέμενη αξία Εισαγωγή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Γιάννης Κακουλίδης Τέχνη και παγκοσμιοποίηση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα Ό,τι δεν εξελίσσεται πεθαίνει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Κώστας Βαρώτσος Η ξένη ταινία ως αναπτυξιακό εργαλείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Μάρκος Χολέβας Έκτακτες καταστάσεις – έκτατα μέτρα: Ο ελληνικός κινηματογράφος στα χρόνια της κρίσης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Αντώνης Καφετζόπουλος Ανάπηρη καλλιτεχνική παιδεία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Κώστας Γεωργουσόπουλος Αναζητώντας το πολιτιστικό πρόσωπο της Ελλάδας διεθνώς: Ποιά η πολιτική βούληση; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Θόδωρος Αντωνίου Το έργο της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης ως προστιθέμενη αξία. . . . . . . . . . . 145 Παυλίνα Βερέμη Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Απαλλαγή από την νοσηρή επίδραση του κρατισμού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Τάκης Θεοδωρόπουλος Σύγχρονη αρχιτεκτονική δημιουργία και προστιθέμενη κοινωνική αξία . . . . . . . . . . . . . 151 Αλέξανδρος Βαΐτσος Αφιέρωμα για την Ελλάδα στο περιοδικό Intramuros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Alicia Villar Lecumberi Συζήτηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Μέρος 4ο: Η πολιτική και οικονομική διάσταση του πολιτισμού Εισαγωγή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Παύλος Τσίμας Πολιτική και πολιτισμός – Ελληνική πολιτιστική διπλωματία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Δημήτρης Τζανάκης Πολιτισμός και τουρισμός, μια αδιερεύνητη διαπολιτισμική σχέση. . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Κατερίνα Στενού Πολιτιστική κληρονομιά: Ήπια ανάπτυξη-οικονομία και εξωτερική πολιτιστική πολιτική με παραδείγματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Νικόλαος Σταμπολίδης Πολιτισμός και τουρισμός: Θεσμοί, δίκτυα και συνέργειες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Χρήστος Ν. Ι. Καρράς Η σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα: Πολιτιστική πολιτική και η σύζευξή της με τον τουρισμό. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Μαρία Παναγίδου Το ζήτημα της ενότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Βασίλης Καραποστόλης Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 6

Προβλήματα και προβληματισμοί για τον ελληνικό τουρισμό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Αθανάσιος Κουρεμένος Σκέψεις και προτάσεις για τη σχέση πολιτισμού και τουρισμού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Γεώργιος Βερνίκος Συζήτηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Μέρος 5ο: Πολιτιστικός τουρισμός και προβολή Εισαγωγή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Γεώργιος Ι. Αυλωνίτης Η συνέργεια πολιτισμού και τουρισμού ως συστατικό στοιχείο μιας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Γιώργος Πουσαίος Πολιτισμός και τουρισμός: Δρόμοι παράλληλοι και συμπληρωματικοί. . . . . . . . . . . . . . . 243 Νικόλας Κανελλόπουλος Τουρισμός στην Ελλάδα και ελληνικός πολιτισμός: Το τέλειο αμάλγαμα. . . . . . . . . . . . 249 Βασίλειος Κοντός Οι πολιτιστικές παρεμβάσεις του Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Ύδρας: Προστιθέμενη αξία στο σύγχρονο πολιτιστικό και τουριστικό γίγνεσθαι . . . . . . . . . . . . 255 Ντίνα Αδαμοπούλου Προοπτικές του πολιτιστικού τουρισμού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Πάνος Τεζαψίδης Μονοπάτια– Oι αρτηρίες της Ελλάδας – Μέγα εν δυνάμει κεφάλαιο . . . . . . . . . . . . . . . 263 Λυδία Καρρά Κινηματογραφικές παραγωγές και τουρισμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Τζένη Πανουτσοπούλου Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

MeMus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 Νίκος Βερνίκος και Χαρά Χάμψα Tουρισμός και πολιτισμός από το 1988. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Τζίνα Μαμιδάκη Τόποι – Ταυτότητες – Γαστρονομικοί πολιτισμοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Γιώργος Πίττας Θέμα Κυκλάδων: Οι καρποί της γης και του πνεύματος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 Γιολάντα Τότσιου Προβολή μέσω «δυσφημήσεως» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 Φρειδερίκος Κάραμποττ Επικοινωνιακός σχεδιασμός και προβολή τουριστικού προϊόντος . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Δημήτρης Αρβανίτης Προβολή τουρισμού και πολιτισμού: Ανασύνθεση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Κατερίνα Παπαναγιώτου – Βασίλης Μαρματάκης Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η

Εισαγωγικό σημείωμα Ο τόμος αυτός αποτελεί τα πρακτικά του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων στις 4-6 Ιουνίου 2010 με θέμα «Πολιτισμός και Τουρισμός: Μια νέα προσέγγιση». Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Πέμη Ζούνη, Βουλευτή Α’ Αθήνας ΠΑΣΟΚ και εισηγήτρια του Κοινοβουλευτικού Τομέα Εργασίας (ΚΤΕ) Πολιτισμού και τη Μάγια Τσόκλη, Βουλευτή Επικρατείας ΠΑΣΟΚ και εισηγήτρια του ΚΤΕ Τουρισμού. Ο τόμος περιλαμβάνει 5 θεματικές ενότητες και 65 τοποθετήσεις1 όπου αναπτύσσονται διαφορετικές πτυχές της σύζευξης του Πολιτισμού με τον Τουρισμό, σε αντιστοιχία με τις θεματικές ενότητες του συνεδρίου. Το πρώτο μέρος καταγράφει τις εναρκτήριες ομιλίες και χαιρετισμούς, καθώς και την συζήτηση που πραγματοποιήθηκε κατά την πρώτη ημέρα του συνεδρίου. Σημαντικοί άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης κατέθεσαν τις απόψεις τους για τον ελληνικό πολιτισμό και την προώθησή του σε βίντεο που προβλήθηκε κατά την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, δίνοντας το έναυσμα στους εισηγητές να τοποθετηθούν σχετικά με τις δυνατότητες, τις προϋποθέσεις και τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από την συνέργεια Πολιτισμού και Τουρισμού. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι εισηγήσεις που πραγματεύονται το ζήτημα της αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στο πλαίσιο αυτό αναλύονται οι λόγοι (ιδεολογικοί, πολιτικοί, γραφειοκρατικοί, οικονομικοί κ.α.), οι οποίοι εμποδίζουν την συνεργασία και το θετικό αποτέλεσμα των δράσεων και των επενδύσεων που έχουν στόχο την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με αφορμή τις μαγνητοσκοπημένες μαρτυρίες τεσσάρων ανθρώπων που συνάντησαν δυσκολίες στην προσπάθειά τους να υλοποιήσουν πολιτιστικές δράσεις, αναζητούνται από τους εισηγητές οι αιτίες του προβλήματος της μη ορθής αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και προτείνονται λύσεις για την καλύτερη δυνατή συνεργασία όλων των παραγόντων: αρχαιολόγων, κρατικών και επενδυτικών φορέων κ.α, οι οποίοι εμπλέκονται στη διαδικασία προώθησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι εισηγήσεις που παρουσιάζονται στο τρίτο μέρος επεξεργάζονται το ζήτημα της σύγχρονης δημιουργίας ως προστιθέμενης αξίας και επιχειρούν να απαντήσουν σε ερωτήματα, όπως: εάν ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός είχε ένα πρόσωπο, ποιο θα ήταν αυτό; Με ποιον τρόπο θα μπο- Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

ρούσε να αναδειχθεί και να προβληθεί ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης για τον τουρισμό και κομμάτι της συνολικής αναπτυξιακής πορείας της χώρας; Με ποιον τρόπο θα μπορούσε να διατυπωθεί και να υποστηριχθεί μία σύγχρονη ελληνική πρόταση πολιτισμού με οικουμενική αξία και εμβέλεια; Το τέταρτο μέρος αποτελεί μία προσπάθεια προσέγγισης της πολιτικής και οικονομικής διάστασης του πολιτισμού. Στις εισηγήσεις που παρουσιάζονται, διαπιστώνεται η αναγκαιότητα συγκρότησης μιας σύγχρονης ατζέντας για την ελληνική πολιτιστική πολιτική και διπλωματία και τονίζεται ότι ο πολιτισμός πρέπει να προσεγγιστεί και ως οικονομική δραστηριότητα. Παράλληλα, ερευνώνται οι δυνατότητες για μια πολιτική και ταυτόχρονα αναπτυξιακή-οικονομική συμβολή του πολιτισμού σε μία χώρα, όπως η Ελλάδα, που φέρει το «βάρος» της πολιτιστικής της κληρονομιάς αλλά και τις ελπίδες που γεννά η σύγχρονη δημιουργία. Το πέμπτο και τελευταίο μέρος αφορά στα ζητήματα του πολιτιστικού τουρισμού και της προβολής και αφορά στην αναγκαιότητα σχεδιασμού μίας εθνικής στρατηγικής για τον ελληνικό τουρισμό σε βάθος χρόνου, μέσα από την αναζήτηση της σημερινής πολιτιστικής μας ταυτότητας, και τη διαφοροποίησή μας από τις υπόλοιπες χώρες και τις νέες αγορές. Οι εισηγήσεις που παρουσιάζονται στο μέρος αυτό, προσπαθούν να δώσουν μία απάντηση στο ερώτημα: τι διαθέτουμε σήμερα ως χώρα και τι έχουμε να προσφέρουμε στον σύγχρονο επισκέπτη; Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 10 1 Πλην του κ. Λούκου, ο οποίος μίλησε από στήθους και γι αυτό δεν επιθυμεί να συμπεριληφθεί η τοποθέτησή του στον τόμο αυτό.

Ευχαριστίες Το νεοσύστατο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού αποτέλεσε την έμπνευση αλλά και τον εγγυητή της όλης διοργάνωσης, μέσω της υποστήριξης του Υπουργού κ. Παύλου Γερουλάνου και της Γενικής Γραμματέως κ. Λίνας Μενδώνη. Ωστόσο το συνέδριο δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την αποφασιστική στήριξη: Του Προέδρου της Βουλής κ. Φίλιππου Πετσάλνικου, ο οποίος άνοιξε για πρώτη φορά το Κοινοβούλιο σε ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης. Του Γενικού Γραμματέα της Βουλής κ. Θάνου Παπαϊωάννου και των συνεργατών του, που συνέβαλλαν καθοριστικά στην επιτυχή διοργάνωση του συνεδρίου. Της κ. Ρεγγίνας Βάρτζελη, που βοήθησε σε κάθε κρίσιμη στιγμή της διοργάνωσης. Του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων της Βουλής. Του Προέδρου του Μουσείου της Ακρόπολης κ. Δημήτρη Παντερμαλή και των συνεργατών του, οι οποίοι μας ξενάγησαν και μας φιλοξένησαν στους χώρους του Μουσείου. Της κ. Ντίνας Αδαμοπούλου, Διευθύντριας του Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Ύδρας, η οποία μας φιλοξένησε στην Ύδρα. Ευχαριστούμε επίσης θερμά: Τον Σταύρο Τσακίρη και τον Χρόνη Πεχλιβανίδη που επιμελήθηκαν τα βίντεο που προβλήθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Την Hellenic Seaways και το πρακτορείο AFEA TRAVEL SA που εξασφάλισαν την μεταφορά μας στην Ύδρα και την εταιρεία TSAKIRIS CONFERENCE SUPPORT που ανέλαβε την απομαγνητοφώνηση και συνέβαλε καθοριστικά στην έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου. Τους συνεργάτες μας Σοφία Αντωνιάδου, Αναστάση Ζαννιά, Παναγιώτα Κουρή, Μιμίκα Κριτσανίδου, Ελένια Σαλούτση και Έλλη Τσιφόρου που αφιερώθηκαν ψυχή τε και σώματι στην προετοιμασία και διοργάνωση του συνεδρίου. Χωρίς αυτούς, η επιθυμία μας θα είχε μείνει απλώς μια ωραία ιδέα. Τον κ. Ηλία Μάρκου, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Εκδόσεων και Εκτυπώσεων της Βουλής, τον κ. Πάνο Ζευγώλη και τους λοιπούς γραφίστες, εκτυπωτές & βιβλιοδέτες της Διεύθυνσης που ανέλαβαν τον σχεδιασμό, την καλλιτεχνική επιμέλεια και την παραγωγή της παρούσας έκδοσης. Ειδική μνεία, τέλος, στην Σοφία Αντωνιάδου και την Έλλη Τσιφόρου που επιμελήθηκαν την παρούσα έκδοση. 11 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Κατάλογος ομιλητών Θεόδωρος ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Σκηνοθέτης info@theoangelopoulos.com Ντίνα ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ, Διευθύντρια Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Ύδρας mail@gak-ydras.att.sch.gr Θεόδωρος ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Συνθέτης – Αρχιμουσικός – Καθηγητής Πανεπιστημίου Βοστώνης Antoniou@bu.edu Βαΐτσης ΑΠΟΣΤΟΛΑΤΟΣ, Βουλευτής Α' Πειραιώς και Νήσων ΛΑ.Ο.Σ. – ΣΤ' Αντιπρόεδρος Βουλής v.apostolatos@parliament.gr Δημήτρης ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ, Σχεδιαστής – Μέλος Alliance Graphique Internationale esstudio@otenet.gr Ελένη ΑΡΒΕΛΕΡ, Πρύτανης Ακαδημίας Παρισίων eccd-cul@otenet.gr Γεώργιος Ι. ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ, Καθηγητής Marketing Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών avlonitis@aueb.gr Αλέξανδρος ΒΑΪΤΣΟΣ, Αρχιτέκτων – DECA Architecture mailbox@deca.gr Kώστας ΒΑΡΩΤΣΟΣ, Γλύπτης – Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης dromeas2@otenet.gr Ανδρούλλα ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Πολυγλωσσία και τη Νεολαία androulla.vassiliou@ec.europa.eu Παυλίνα ΒΕΡΕΜΗ, Διευθύντρια Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης sdsc@otenet.gr Γεώργιος Α. ΒΕΡΝΙΚΟΣ, Επιχειρηματίας – Πρόεδρος Vernicos Yachts – Γεν. Γραμματέας ΣΕΤΕ gav@vernicos.gr 1 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Νικόλαος Α. ΒΕΡΝΙΚΟΣ, Πρόεδρος ICC-Hellas nivernicos@hol.gr Ντόρα ΓΑΛΑΝΗ, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος – Πρόεδρος και Δ/νουσα Σύμβουλος της Εταιρείας «Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων και Αναπλάσεις ΑΕ» proedros@astynet.gr Παύλος ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ, Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού minoff@culture.gr Κώστας ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, Επίτιμος Διδάκτωρ Θεατρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών – Κριτικός Θεάτρου – Αρθρογράφος – Δοκιμιογράφος info@theatremuseum.gr Χρήστος ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ, Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας Παντείου Πανεπιστημίου ch.yannaras@gmail.com Αθανάσιος ΔΑΒΑΚΗΣ, Βουλευτής Λακωνίας Ν.Δ. – Υπεύθυνος Τομέα Πολιτισμού Ν.Δ. a.davakis@parliament.gr Πέμη ΖΟΥΝΗ, Βουλευτής Α’ Αθήνας ΠΑ.ΣΟ.Κ., Εισηγήτρια ΚΤΕ Πολιτισμού pemizouni@gmail.com Τάκης ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, Συγγραφέας theodoropoulos.takis5@gmail.com Γιάννης ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ, Συγγραφέας ykakoulidis@gmail.com Μαρία ΚΑΛΤΣΑ, Γενική Γραμματέας Χωροταξίας και Αστικής Ανάπλασης Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής gram@grgg.minerv.gr Νικόλαος ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Δικαιοσύνης – Πρώην Πρόεδρος Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού nicolaskanell@gmail.com † Φρειδερίκος ΚΑΡΑΜΠΟΤΤ, Ζωγράφος – Γραφίστας Βασίλης ΚΑΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ, Συγγραφέας – Καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών xtsokani@gmail.com Λυδία ΚΑΡΡΑ– Σκηνοθέτης – Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού sepi@ellinikietairia.gr Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 14

Χρήστος Ν.Ι. ΚAΡΡΑΣ, Εκτελεστικός Διευθυντής Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» c.carras@sgt.gr Βασίλης ΚΑΡΑΣΜΑΝΗΣ, Καθηγητής Φιλοσοφίας Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου vasmar@hol.gr Αντώνης ΚΑΦΕΤΖΟΠΟΥΛΟΣ, Ηθοποιός kafes@mac.com Αντώνης ΚΙΟΥΚΑΣ, Υπεύθυνος Εταιρείας Παραγωγής Q-productions kioukas@athens-fashion.gr Βασίλειος ΚΟΝΤΟΣ, Πρώην Αντιπρόεδρος – Νυν Γενικός Έφορος του Συνδέσμου των εν Ελλάδι τουριστικών και ταξιδιωτικών γραφείων (HATTA) Office@CorfuHolidays.com Αθανάσιος ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής Marketing του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς akour@unipi.gr Μαρίνα ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ, Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) secretary@nationalgallery.gr Νίκος ΛΥΓΕΡΟΣ, Καθηγητής Πανεπιστημίου – Στρατηγικός Σύμβουλος Γραμματεία: vtsatsaba@gmail.com Άγγελος ΜΑΓΚΛΗΣ, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΑΤΛΑΝΤΙΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε amanglis@atlantisresearch.gr Τζίνα ΜΑΜΙΔΑΚΗ, Aντιπρόεδρος και Δ/νουσα σύμβουλος της Τ.Ε.Ι.Μ bluegr AE – Αναπλ. Γενική Γραμματέας του ΣΕΤΕ gina@bluegr.com Κατερίνα ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ, Διευθύντρια Φωτογραφίας Κινηματογράφου – Σχεδιάστρια Θεατρικών Φωτισμών kmaragoudaki@yahoo.gr Βασίλης ΜΑΡΜΑΤΑΚΗΣ, Γραφίστας vasmarmatakis@gmail.com Λίνα ΜΕΝΔΩΝΗ, Γενική Γραμματέας Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού g@culture.gr 1 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Σπύρος ΜΕΡΚΟΥΡΗΣ, Επίτιμος Πρόεδρος Δικτύου Πολιτιστικών Πρωτευουσών και Μηνών της Ευρώπης – Εκπρόσωπος/Μέλος ΔΣ Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη smerc@hol.gr Γεώργιος ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ, Καθηγητής Γλωσσολογίας - Πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών president2@arsakeio.gr Σταύρος ΜΠΕΝΟΣ, Πρόεδρος Σωματείου «Διάζωμα», πρώην Υπουργός Πολιτισμού benos@otenet.gr Θανάσης ΝΙΑΡΧΟΣ, Συγγραφέας info@kastaniotis.com Γιώργος ΝΙΚΗΤΙΑΔΗΣ, Υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού nikitiades@parliament.gr, deputyminister@mintour.gr Γιάννης ΞΑΝΘΟΥΛΗΣ, Συγγραφέας yanxanth@otenet.gr Νίκος ΞΥΔΑΚΗΣ, Δημοσιογράφος nikox@kathimerini.gr Μαρία ΠΑΝΑΓΙΔΟΥ, Αρχιτέκτων – Σύμβουλος οργάνωσης και επικοινωνίας – m.p. artproductions panayides@ath.forthnet.gr Τζένη ΠΑΝΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ, Σκηνοθέτης – Διευθύντρια παραγωγής jennyp@otenet.gr Δημήτρης ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗΣ, Πρόεδρος Νέου Μουσείου Ακρόπολης presidentsoffice@theacropolismuseum.gr Κατερίνα ΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Γραφίστρια mnp@mnpdesign.gr Φίλιππος ΠΕΤΣΑΛΝΙΚΟΣ, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων petsalnikos@parliament.gr Γιώργος ΠΙΤΤΑΣ, Ξενοδόχος - Μέλος ΔΣ Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) - Συγγραφέας pittas.g@gmail.com Αικατερίνη ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ-ΚΑΜΗΛΑΚΗ, Διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών polymer@academyofathens.gr Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 16

Γιώργος ΠΟΥΣΣΑΙΟΣ, Αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου – πρώην Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού g.poussaios@pnai.gov.gr Αγγελική ΣΙΜΩΣΙ, Αρχαιολόγος – Προϊσταμένη Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού asimosi@culture.gr Νίκος ΣΗΦΟΥΝΑΚΗΣ, Αρχιτέκτων – Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής info@sifounakis.gr Νικόλαος ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΗΣ, Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης – Καθηγητής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης nstampolidis@cycladic.gr Κατερίνα ΣTENOY, Διευθύντρια Πολιτιστικής Πολιτικής και Διαπολιτισμικού Διαλόγου UNESCO k.stenou@unesco.org Πάνος ΤΕΖΑΨΙΔΗΣ, Δ/νων Σύμβουλος «Κανών – Πολιτιστικά Ταξίδια» panos_tezapsidis@yahoo.com Δημήτρης ΤΖΑΝΑΚΗΣ, Εμπειρογνώμων Υπουργείου Εξωτερικών e01@mfa.gr Γιολάντα ΤΟΤΣΙΟΥ, Σύμβουλος Ανάπτυξης ytotsiou@yahoo.gr Γιώργος ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Αρχιτέκτων triantafyllou.giorgos@gmail.com Σταύρος ΤΣΑΚΙΡΗΣ, Σκηνοθέτης omicron2@ath.forthnet.gr Κώστας ΤΣΟΚΛΗΣ, Εικαστικός tsoclis@otenet.gr Μάγια ΤΣΟΚΛΗ, Βουλευτής Επικρατείας ΠΑ.ΣΟ.Κ – Εισηγήτρια ΚΤΕ Τουρισμού mt@mayatsoclis.gr Παύλος ΤΣΙΜΑΣ, Δημοσιογράφος tsimas@hol.gr Χαρά ΧΑΜΨΑ, Αρχιτέκτων h.hampsa@libero.it 1 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Μάρκος ΧΟΛΕΒΑΣ, Σκηνοθέτης - Πρώην Διευθυντής Hellenic Film Commission mholev@jour.auth.gr Alicia VILLAR LECUMBERRI, Διδάκτωρ Φιλολογίας - Καθηγήτρια Νεοελληνικής Γλώσσας και Σύγχρονης Ελληνικής Λογοτεχνίας στο αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης - Συγγραφέας – Συντονίστρια του ειδικού αφιερώματος του περιοδικού Intramuros στην Ελλάδα, (Αρ. 27, 2007) alicia.villar@uam.es Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 1

Μ Ε Ρ Ο Σ 1o Ε ι σ α γ ω γ ι κ έ ς Σ υ ζ η τ ή σ ε ι ς

Εναρκτήρια Ομιλία Πέμη Ζούνη Αξιότιμοι κ. Υπουργοί, αγαπητοί συνάδελφοι της Βουλής και της Τέχνης. Κυρίες και Κύριοι Καλημέρα σας. Είναι πολύ καλή η ημέρα σήμερα! Γιατί είμαστε εδώ για να μιλήσουμε για ένα θέμα φωτεινό και πολύτιμο. Είμαστε σε αυτό τον χώρο, που έχει γράψει ένα μεγάλο κομμάτι της Ιστορίας, με τη στήριξη και τις ευχές για μια γόνιμη συζήτηση του Γιώργου Παπανδρέου, με τη στήριξη του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Γερουλάνου, με τη στήριξη του Προέδρου της Βουλής, κ. Πετσάλνικου. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Είμαστε εδώ με σπουδαίους ανθρώπους, που ανταποκρίθηκαν γενναιόδωρα στην πρόσκληση, με κίνητρο την αγωνία και την αγάπη για αυτή τη χώρα. Τους ευχαριστώ θερμά για αυτό το δώρο. Είμαστε εδώ για να αρχίσουμε να ονομάζουμε. Να κάνουμε ταμείο. Με αποθεματικά που ευτυχώς δεν κινδυνεύουν απ’ τον πληθωρισμό. Για να δούμε με ποιον τρόπο θα αναστρέψουμε την κατηφορική ροή των αξιών. Αφού έχουμε συνειδητοποιήσει και καταγράψει τα κενά και τα ελλείμματα. Να δούμε με ποιούς τρόπους, με ποιές αποφάσεις, θα αφήσουμε χώρο στο πνεύμα, στην τέχνη, στον πολιτισμό να αναπνεύσουν ξανά και να αναδειχθούν. Τώρα που η Ευρωπαϊκή κοινότητα παλεύει να αποδείξει την ανάγκη ύπαρξής της, τώρα που φάνηκε η «φόδρα», ένα προφητικό σημείο μιας ομιλίας του Ελύτη στη Ρώμη έρχεται να μας αποστομώσει: «Φαίνεται παράξενο αλλά είναι αληθές: η τέχνη, η πιο απρόσφορη στην μεταγλώττιση, η πιο δυσπρόσιτη στο λεγόμενο «μεγάλο κοινό», και συνάμα η πιο επαναστατική από την ίδια της τη φύση, αποδεικνύεται να είναι εκείνη που ήξερε από μιας αρχής να κινείται πέραν κι έξω από τους τοπικούς πολιτισμούς, χρησιμοποιώντας μιαν εκφραστική σταθερή στα κύρια χαρακτηριστικά της, έτσι ώστε σήμερα με το ενιαίο πνεύμα που έχει διαμορφώσει, να αποτελεί, από πολλές απόψεις, τον πιο έγκυρο καταστατικό χάρτη της κοινή μας πατρίδας, της Ευρώπης. Το βάθος αυτό είναι που μας ενδιαφέρει σήμερα. Σ’ αυτό το βάθος είναι που θα βρούμε την κοινή μας ταυτότητα. Εκεί όπου έφτασαν – χάρη σε μία θεϊκή δύναμη, θα έλεγε κανένας – να ποντίσουν τις θεμελιακές τους κολόνες ένας Όμηρος, ένας Βιργίλιος, ένας Δάντης. Με τέτοιον τρόπο που ν΄αρμοσθεί επάνω τους ολόκληρος εκείνος ο αρχιτεκτονικός σκελετός που, εν συνεχεία, μας 21 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

κρατάει – όσο μας κρατάει – πάνω από τη βία, πάνω από τη δύναμη της ύλης και του αριθμού. Αγαπητοί φίλοι, παρακολουθούμε στις μέρες μας μια πολύ σοβαρή προσπάθεια. Την προσπάθεια που γίνεται (πρώτη φορά, είναι η αλήθεια, με τόσες ελπίδες επιτυχίας) για μια ενοποίηση των λαών της Ευρώπης Αγώνες και ατέρμονες διαβουλεύσεις για τα οικονομικά προβλήματα, για τις πρακτικές πτυχές ενός ιδανικού, που ωστόσο ξέρουμε ότι δεν είναι δυνατόν ποτέ να πραγματοποιηθεί και να διαρκέσει, εάν πίσω του δε διαγραφεί καθαρά το πνευματικό του υπόβαθρο.» Από ό,τι φαίνεται, η γηραιά ήπειρος με τη μακραίωνα παράδοση αγνόησε το πνευματικό της υπόβαθρο. Και κινδυνεύει να τσακιστεί στα βράχια. Ζούμε μία μεταιχμιακή στιγμή της Ιστορίας. Επιτρέψτε μου να θεωρώ ότι δεν είναι μόνο λόγω των γνωστών οικονομικών δεδομένων που επιβάλλονται αμείλικτα παγκοσμίως. Είναι κυρίως γιατί οι συστημικές δυνάμεις είναι απρόσωπες. Και όσο παραμένουν απρόσωπες θα γίνονται όλο και πιο ανεξέλεγκτες. Οι πολιτισμοί όμως έχουν πρόσωπο. Και οι δυνατοί πολιτισμοί, με τις ρίζες πιο βαθειά, έχουν ισχυρό πρόσωπο. Και οφείλουν να το ξαναβρούν, να θυμηθούν, να στοχαστούν, να επανασυνδεθούν. Δύσβατος δρόμος... «Η ελληνικότητα είναι τρόπος, όχι τόπος» λέει ο Χρήστος Γιανναράς. «Η ελληνικότητα είναι κοσμοπολίτικη και σαν τέτοια τα χωράει όλα, τα αφομοιώνει στον δικό της τρόπο». Ποια ελληνικότητα; Όχι βέβαια «η φολκλορική αναπαραγωγή ρομαντικών ιδεολογημάτων». Αλλά αυτή που προσεγγίζεται και κατανοείται με υπομονή και πειθαρχία μέσα από την παιδεία. Δεν ξέρω γιατί ο πολιτισμός – ένα θέμα ζωτικής σημασίας για την επιβίωση μας – δεν χωρούσε ποτέ στις πολιτικές συζητήσεις Ε λοιπόν, τώρα χωράει! Τώρα δε συζητιέται μόνο στις παρέες των διανοούμενων και των καλλιτεχνών, που κράταγαν πάντα τη φλόγα αναμμένη, τώρα αποτελεί ένα σπόνδυλο στην ραχοκοκαλιά της πολιτικής σκέψης. Γιατί η σχέση πολιτισμού και πολιτικής δεν βρίσκεται μόνο στην κοινή ετυμολογική τους προέλευση. Βρίσκεται στην έννοια του σεβασμού που υποβάλλει η ιστορία της κοινής τους ρίζας: πόλις. Αυτός ο σεβασμός πρέπει να ξανακερδηθεί. Να ξανακατακτηθεί. Μέσα από κάποιο βίωμα, κάποια επαφή, κάποια γειτνίαση έστω, με ένα προϊόν υψηλής αισθητικής ή ηθικής τάξης. Είναι γεγονός ότι στην ατμόσφαιρα κυριαρχεί η κριτική –έως και αρνητική στάση– απέναντι στον σύγχρονο Πολιτισμό. Η κοινωνία που γίνεται όλο και πιο αγοραία, η τεχνολογία που μοιάζει ενίοτε να «στεγνώνει», η ορθολογικότητα που υπερθεματίζει στο «χρηστικό», η μαζικοποίηση, η αποξένωση, η χρηματιστική παγκοσμιοποίηση που οδηγεί –διαβρωτικά– στην ομογενοποίηση, είναι μερικά χαρακτηριστικά που αναγνωρίζονται στον σύγχρονο Πολιτισμό. Ακόμα όμως κι’ αν παγκοσμίως ισχύουν όλα αυτά, οι αναφορές μας, οι καταβολές μας και κάποιες ποιότητες της ελληνικότητας είναι εδώ και περιμένουν να ανακληθούν. Και όχι, κυρίες και κύριοι, δεν είναι τόσο δύσκολο να γίνει. Απλώς, αυτό το θέμα δεν πρωταγωνίστησε ποτέ. Λίγα χρόνια πριν η οικολογική συνείδηση ήταν άγνωστος τόπος. Τώρα είναι η πιο οικεία συζήτηση. Η Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ , Μ Ι Α Ν Ε Α Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η 22

ανάγκη οδήγησε εκεί. Η κρίση αξιών, λοιπόν, οδηγεί στην άμεση και επείγουσα ανάγκη να στρέψουμε τον προβολέα εδώ. Μία σωρεία θεμάτων που αφορούν οριζόντια και κάθετα την καθημερινότητά μας απαιτούν λύσεις. Ναι, η παιδεία μπορεί να διδάξει το σεβασμό. Μέσα από την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, και μέσα από την ίδια την ύλη που δεν θα συσσωρεύει απλώς πληροφορίες. Ναι, η ευγένεια μπορεί να είναι απούσα ως ιδιότητα, αλλά το «καλό γένος» δεν χάθηκε για πάντα. Ναι, δεν είναι δύσκολο να αποκτήσουμε το στοιχειώδες ήθος να είναι ο καθένας στη θέση του και να κάνει τη δουλειά που έχει αναλάβει. Ναι, μπορούμε: Να μην υποτιμούμε την νοημοσύνη των συνομιλητών μας, στα τηλεοπτικά παράθυρα, στις συνεργασίες, στις ίδιες τις προσωπικές μας σχέσεις. Να ανιχνεύσουμε τις νέες υγιείς δυνάμεις σε όλους τους χώρους της δημιουργίας. Να καταγράψουμε τους Έλληνες δημιουργούς και επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό και είναι πρέσβεις του Ελληνισμού – πολλές φορές ερήμην μας. Να αναπτύξουμε ένα δίκτυο συνεργασίας ισχυρό στη θέση των κατακερματισμένων μικρών κινήσεων που έτσι και αλλιώς γίνονται σε όλο τον πλανήτη. Να χαράξουμε μια στρατηγική για να πάρει η πολιτιστική μας διπλωματία τον ρόλο που δικαιούται στη διεθνή σκηνή. Τώρα, που το μόνο που μένει όρθιο από την Ελλάδα στη παγκόσμια συνείδηση είναι ο πολιτισμός μας. Και όλα αυτά πάνω στη βάση μιας απόφασης: ότι υπάρχει λόγος να εστιάσουμε σε αυτή την προβληματική. Υπάρχει λόγος να δώσουμε προτεραιότητα στο θέμα του πολιτισμού. Να φροντίσουμε το ανθρώπινο και το φυσικό τοπίο. Να καθαρίσουμε τα σκουπίδια από παντού. Δεν πρέπει οι χώροι και οι ζωές μας να γίνονται χωματερές, γεμάτες απορρίμματα η μιζέρια. Ξαναγυρίζω στον Ελύτη. «Μπορεί να μειδιούν οι πρακτικοί άνθρωποι, κάποτε και να τρομάζουν, μπροστά σε ό,τι υπερβαίνει την καθημερινή πραγματικότητα. Δεν έχει σημασία. Η στιγμή φτάνει που, με μαθηματική ακρίβεια, συνειδητοποιούν ότι σ’ όλο το μάκρος της ζωής τους και σ’ όλη την έκταση των σχέσεών τους με τους άλλους, δεν είχαν να κάνουν, παρά με αυτά που τόσο επιπόλαια περιφρονούσαν». Θα ξαναβρούμε τα υλικά μας. Την κληρονομιά αλλά και τη σύγχρονη έμπνευση, τη γλώσσα που έχει πληγωθεί, τις ιδέες, τις αξίες, την κουλτούρα και τον πολιτισμό που είναι πολύτιμα για εμάς και ελκυστικά για τους ξένους. Και τότε ο τουρισμός θα έχει λόγο. 2 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ 4 - 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 1 0

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz